نگاهی به مشکلات مهاجرین ایرانی در استرالیا

شاید برای بیشتر ایرانیانی که هنوز پا به دنیای غرب نگذاشته اند تصویری که از زندگی مهاجرین ایرانی در استرالیا در ذهنشان نقش بسته معادل با تفریحات شبانه روزی ، حمام آفتاب در کنار دریا و آزادیهای بی حد وحصر جنسی باشد. اما این تصویر چقدر به واقعیت زندگی ایرانیان در استرالیا نزدیک است؟ آیا مهاجرین ایرانی در استرالیا دائماً در حال خوشگذرانی هستند و تمامی اوقات خود را یا در لب ساحل بسر می برند و یا با قایق های شخصی خود در دل اقیانوس به ماهیگیری مشغولند؟ زندگی در استرالیا برخلاف ظاهر فریبنده ای که ممکن است داشته باشد کار چندان ساده ای نیست و از بسیاری جهات سخت تر از زندگی در ایران می باشد . مهاجرین ایرانی پس از ورود به استرالیا با مشکلات عدیده ای روبرو هستند که عمده این مشکلات بخاطر تفاوت های فرهنگی،‌ اقتصادی و اجتماعی عمیقی است که سبک زندگی در استرالیا با نوع ایرانی خود دارد. همچون دیگر کشورهای غربی ، اساس و پایه زندگی در استرالیا بر مبنای قانون است و بنظر می رسد مهمترین عامل اصطکاک جامعه مهاجرین ایرانی با زندگی در استرالیا، از عدم شناخت کافی به قوانین حاکم در استرالیا بعنوان سرلوحه تمام رفتارهای اجتماعی و فردی تمامی آحاد جامعه نشآت می گیرد. روحیه قانون گریزی ایرانی که بدلیل بافت فرهنگی و اجتماعی زندگی در ایران شکل گرفته و عکس العملی طبیعی در مقابل عدم پایبندی تمامی ارکان جامعه به قوانین در ایران است، عملاً در زندگی غربی و بویژه در استرالیا کاربردی نداشته و راه به جایی نمی برد. در استرالیا همه در مقابل قانون یکسانند و مرتبه اجتماعی افراد و میزان تمول آنان هیچ تاثیری در اجرای قانون ندارد. از این رو، در مواجهه با تخلفات قانونی، تعابیری همچون من پسر آقای فلانی ام و یا جون سرکار بیخیال جریمه شو پول چای ات رو من میدم کمترین معنا را برای فرار از اجرای قانون در استرالیا دارد. ‌ هموطن ایرانی که سالهای سال طعم لذت بخش و شیرین فرار از اجرای قانون را در ایران چشیده است، پس از ورود به استرالیا، به یکباره خود را در قفسی گرفتار می بیند که ارزش افراد در برابر قانون فقط بر مبنای عملکرد آنان تعیین می شود و نه بر اساس اصل و نسب ویا طبقه اجتماعی فرد. و در این میان، آگاهی نداشتن از قانون دلیل موجهی برای قانون شکنی و قانون گریزی تلقی نمی شود. لذا، اولین سدی که در پیش روی مهاجر ایرانی در استرالیا وجود دارد آگاهی یافتن از کلیه قوانینی است که باید در زندگی روزمره التزام و پایبندی خود را به آن نشان دهد،‌ در غیر اینصورت هرگز با دیگر اقشار جامعه همگون نخواهد شد. بهمین خاطر برای آگاهی یافتن از قوانین استرالیا، دانستن زبان از واجبات است و کمک شایانی در ادغام فرد در جامعه جدید خود می کند.

زبان انگلیسی ، پاشنه آشیل ایرانی

متاسفانه نظام آموزشی در ایران بگونه ای طراحی شده که کمک چندانی به یادگیری زبان انگلیسی به افراد نمی کند و بیشتر دیپلمه های ایرانی و یا حتی فارغ التحصیلان دانشگاهی اگر بطور خصوصی به یادگیری زبان اهتمام نکرده باشند، قادر نیستند به مدت ۵ دقیقه در مورد یک موضوع به انگلیسی صحبت کنند و یا یک صفحه مطلب به انگلیسی بنویسند. بدین خاطر، سخنی گزاف نیست اگر بگوییم که عدم تسلط کافی به زبان انگلیسی عمده ترین مشکل ایرانیان در خارج از کشور و بویژه در استرالیاست و درست همین نقطه ، پاشنه آشیل آسیب پذیری مهاجرین ایرانی به شمار میرود. دانستن زبان انگلیسی عملاً شاه کلید ورود به تمامی ارکان جامعه در استرالیاست و شاید کمتر ایرانی مهاجری را میتوان یافت که بدون تسلط به زبان توانسته باشد مدارج ترقی را در استرالیا طی نماید. برای مهاجرین تازه وارد، دولت استرالیا لیست کاملی از کارهایی که باید آنرا به انجام رسانند منتشر کرده ، اما در حقیقت بدلیل اینکه انجام هر یک از این کارها نیاز به دانش زبان در آن حوزه خاص دارد انجام دادن این لیست چالش های بسیاری برای مهاجرین به همراه دارد. افتتاح حساب بانکی ، گرفتن شماره بیمه مالیاتی، ثبت نام در طرح های درمانی، اجاره مسکن و … از جمله کارهایی است که مهاجر باید در بدو ورود خود اقدام نماید. اما ، با توجه به اینکه انجام هریک از این کارها اصطلاحات انگلیسی خاص خود را دارد ، لذا، عمل کردن به آنان برای مهاجرین تازه وارد کاری طاقت فرسا و استرس آور است. فریبرز که مهندس راه و ساختمان است و ۲ سال پیش به استرالیا مهاجرت کرده در این باره می گوید:” من قبل از مهاجرت سالها زبان می خواندم و حتی براحتی نمره ۶ را در امتحان IELTS که برای اخذ ویزای دائم لازم است را بدست آوردم ،‌اما بمحض ورود به استرالیا متوجه شدم که دانش زبان من محدود به یکسری لغات و اصطلاحات تخصصی و ادبی انگلیسی است که در واقعیت زندگی روزمره ام کمترین کاربرد را دارد.” تسلط به زبان، نقش اساسی در یافتن کار برای مهاجرین دارد و اگر فرد علیرغم داشتن تحصیلات عالیه نتواند به انگلیسی تکلم کند باید یا به مشاغل خدماتی همچون ظرفشویی، کارواش ، نقاشی ساختمان ، موزائیک کاری و … که ندانستن زبان نقش چندانی در انجام کار ندارد تن در دهد و یا در محیط هایی کار کند که تماماً افراد به زبان فارسی صحبت می کنند. فریبرز ادامه می دهد: ” با توجه به اینکه مهندسین راه و ساختمان بازار کار خوبی در استرالیا دارند و من نیز حدود ۵ سال تجربه اینکار را در ایران داشتم اما هر بار که برای شغلی اقدام میکردم و در مصاحبه ها حاضر میشدم بدلیل عدم تسلط به زبان قادر به گرفتن شغل نمی شدم و این موضوع بیش از ۵۰ بار برای من اتفاق افتاد. در استرالیا بازار کار بسیار رقابتی است و زبان انگلیسی مهمترین نقش را دارد. و من به این نتیجه رسیدم که باید برای یادگیری زبان انگلیسی کاربردی وقت بگذارم” نکته دیگر در خصوص زبان، ‌تفاوت در لهجه انگلیسی استرالیایی است. چه بسا بسیار کسانی هستند که به زبان انگلیسی تسلط کامل دارند ،‌اما پس از مهاجرت ، به دلیل لهجه متفاوت استرالیاییها تا مدت های مدیدی دچار برداشت های اشتباه در محیط های کاری و یا ادارات میشوند. بدین خاطر ، چه خواسته و چه ناخواسته زمانی زیادی طول می کشد که مهاجر ایرانی بتواند با محیط خود تعامل مثبت داشته باشد.

رانندگی در استرالیا

قوانین راهنمایی و رانندگی در استرالیا تفاوت های بسیاری با ایران دارند و همین تفاوت ها باعث بروز سردرگمی های زیادی برای مهاجرین ایرانی می شوند. جدول بندی و خط کشی خیابانها، علائم راهنمایی و رانندگی و بویژه قرارداشتن فرمان در سمت راست ماشین از بارزترین تفاوت هایی است که می توان نام برد. و از این رو تطبیق با شرایط جدید رانندگی ممکن است برای بسیاری از ایرانیان ماهها و شاید سالها به طول انجامد. گرفتن گواهینامه رانندگی در استرالیا کار ساده ای نیست و با توجه به اینکه داشتن گواهینامه یکی از مدارک معتبر برای شناسایی فرد و همچنین رتق و فتق امور اداری است ، در نتیجه باید برای گرفتن آن هر چه زودتر اقدام کرد. عموماً ایرانیانی که پا به استرالیا میگذارند از قبل دارای گواهینامه ایرانی هستند و خوشبختانه دولت استرالیا شرایط نسبتاً منصفانه ای را برای تبدیل گواهینامه آنان به گواهینامه استرالیایی فراهم کرده است،‌ اما بهرجهت داوطلب باید بتواند از سد امتحان آیین نامه و آزمون شهر برآید تا بتواند گواهینامه کامل خود را دریافت کند . محمد که تا بحال دو بار در امتحان آیین نامه و چهار بار در آزمون شهر رد شده است، همچنان تلاش می کند تا گواهینامه استرالیایی خود را دریافت کند. او می گوید: ” واقعاً گرفتن گواهینامه در استرالیا کار حضرت فیل است! من هر بار به دلایل مختلف در آزمون شهر رد شدم . در استرالیا با جون من بیخیال گفتن به کسی گواهینامه نمی دهند. یک بار در آزمون شهر ، بدلیل اینکه فقط ۳ کیلومتر بیشتر از سرعت مجاز رانندگی کردم رد شدم و عجز و التماسهایم هم هیچ ثمری نداشت .” در استرالیا همانقدر که گرفتن گواهینامه کار سختی است از دست دادن آن کار ساده ای است. برخلاف ایران که بهنگام تخلف ، فقط جریمه رانندگی مجازات فرد متخلف است ،‌ در استرالیا سیستم امتیاز بندی علاوه بر جرائم نقدی حاکم است . هر راننده حق دارد در طی ۳ سال تا ۱۲ امتیاز عدم شایستگی در پرونده خود داشته باشد و چنانچه این حد نصاب را از دست بدهد گواهینامه رانندگی از وی سلب خواهد شد. اسفندیار که در آستانه از دست دادن گواهینامه خود است تجربیات خوشایندی از رانندگی در استرالیا ندارد. او یک بار بدلیل فقط به خاطر ۱۵ کیلومتر سرعت غیر مجاز داشت مجبور شد ۲۳۱ دلار جریمه بپردازد و ۶ امتیاز عدم شایستگی را نیز در کارنامه اش ثبت شود. اسفندیار نمی دانست که اگر بهنگام تعطیلات کسی مرتکب تخلف شود امتیاز عدم شایستگی دو برابر محاسبه میشود . تخلف دیگر اسفندیار عدم توجه به خط کشی عابر پیاده بود که پلیس او را ۳۰۸ دلار جریمه کرد. اسفندیار می گوید: ” اصلاٌ باور نکردم که به این راحتی در آستانه از دست دادن گواهینامه خود باشم و مجبور به پرداخت ۵۳۹ دلار بخاطر دو تخلف که در ایران ساده انگاشته می شود باشم. بد شانسی من این بود که هر دو تخلف من بهنگام تعطیلات بود و امتیاز های عدم شایستگی من دو برابر محاسبه شد. در حال حاضر فقط دو امتیاز اضافی به من داده اند و چنانچه آنرا از دست بدهم گواهینامه ام را از دست خواهم داد. ” ثبت جرائم رانندگی در پرونده افراد مشکلات دیگری نیز بهمراه دارد که مهمترین آن پرداخت بیشتر پول بهنگام بیمه کردن ماشین است. برخلاف ایران ، که ارتکاب یک تخلف رانندگی کاری عادی قلمداد می شود در استرالیا فرد متخلف به نوعی به دیده مجرم بالقوه دیده می شود، بدین سبب شرکت های بیمه مبلغ بیشتری از فرد دریافت می کنند چون می دانند که زمینه ارتکاب تخلف در فرد قانون شکن بیشتر از دیگران است و ممکن است شرکت بیمه را در آینده مجبور به پرداخت خسارت نماید. یکی از علائم راهنمایی و رانندگی جالبی که در بسیاری از بزرگراهها وجود دارد ، تابلوی “‌ مسیر اشتباه است ، دنده عقب بروید . “است. شاید کمتر ایرانی وجود داشته باشد که حتی برای ثانیه ای هم که شده در جهت عکس خیابان در استرالیا رانندگی نکرده باشد. سعید که ده سال است در استرالیا زندگی می کند از تجربیات خود می گوید: ” من در ایران ۱۵ سال رانندگی کردم ولی پس از ورود به استرالیا احساس می کردم که اصلاً رانندگی بلد نیستم ! اینجا رفت و آمد ماشین ها در خیابان دقیقاً برعکس ایران است و گاه اتفاق افتاد که من در جهت عکس خیابان برای دقایقی رانندگی کردم .” سعید خاطره ای جالب از رانندگی در جهت عکس خیابان دارد که آنرا با هیجان و ترس بازگو می کند: ” یک شب بهمراه دوستم در منطقه ای رانندگی میکردم که با آن آشنا نبودم و سپس به یک خیابان عریض پیچیدم . رادیو ماشین روشن بود و ما در حال گوش کردن به موسیقی بودیم. پس از اینکه حدود چند صد متر در خیابان رانندگی کردم ناگهان متوجه شدم در جهت عکس خیابان رانندگی می کنم و بسرعت ترمز کردم و با دنده عقب سعی کردم که از بزرگراه خارج شوم . در همین حین ، رادیو ناگهان گزارشی مستقیم از هلیکوپتری را پخش کرد که وضعیت کنترل ترافیک سیدنی را بر عهده داشت و در آن ،‌ گزارشگر هلیکوپتر با هیجان از تلاش ماشینی گزارش میداد که سعی دارد با دنده عقب از بزرگراه خارج شود !”. سعید ادامه می دهد : “ما واقعاً خوش شانس بودیم که با آن وضع توانستیم از بزرگراه خارج شویم و به گزارشگر نیز فرصت دادیم تا نفس راحتی بکشد !” بابک عظیمی